Триатлон

Триатлон (учкураш) —  мултиспорт тури бўлиб, унда иштирокчилар уч босқичдан узлуксиз кетма-кет ўтиши керак бўлади: сузиш, велопойгава югуриш, уларнинг ҳар бири мустақил босқичли спорт тури саналади.   Триатлоннинг турли хил модификасиялари мавжуд бўлиб, улар ташкил этувчи спорт турлари ва кетма-кетлиги билан ажралиб туради, аммо ҳозирги вақтда энг оммабоп ва ягона Олимпия ўйинлари дастурига киритилгани сузиш, велосипед ва югуриш босқичини ўз ичига олади. Мусобақалар бир нечта стандарт ва кўплаб ностандарт масофаларда ўтказилади.

Тарихи
Триатлоннинг илдизлари 1920—1930-йилларда Франсияда ўтказилган пойгаларга бориб тақалади, улар "Ла Cоурсе дес Деброуиллардс" (сўзма-сўз таржима қилинганда франсузчадан - "Топқирлар пойгаси") деб юритилган. Бугунги кунда бу пойга ҳар йили Франсияда Жоинвилле-ле-Пон, Мёлан-ан-Ивлин ва Пуасси яқинида ўтказилади. Илк марта замонавий триатлон каби мусобақаларни 1920-йилда франсузларнинг "ЛъAуто" газетасидан топиш мумкин еди, унда " Лес Троис Спорц " деб номланган мусобақа ҳақида қуйидаги маълумотлар келтирилган: 3 км - югуриш масофаси, 12 км. - велосипед масофаси ва Марна канали бўйлаб сузиб ўтиш. Бу уч қисм ҳеч қандай узилишларсиз давом етди.
Франсуз газеталарида 1927-йилда Марселдаги пойга ҳақида ҳам таъкидлаб ўтилган.

1934-йилда Ла-Рошел шаҳрида " Лес Троис Спорц " мусобақалари учта таркибдан иборат бўлган йўналиш бўйича ўтказилди: канални кесиб ўтиш (200 м), Ла-Рошели порти ва Лалеу парки атрофида велоспорт мусобақаси (10 км). ва Aндре-Барбеау стадионида югуриш (1200 м). Шундай қилиб, замонавий триатлон тушунчаси ўша пайтда пайдо бўлган деб тўхталиб ўтиш жоиз.
1930-йилларнинг ўрталаридан бошлаб, 1974-йилгача, турли ихтисосликдаги бир гуруҳ спортчи дўстлар Жанубий Калифорниядаги (AҚСҲ) Сан-Дийего кўрфази яқинида клуб ташкил қилиб, биргаликда машғулот ўтказа бошлаган пайтгача триатлон мусобақалари ҳақида деярли ҳеч қандай маълумот йўқ еди. Улар орасида югурувчилар, сузувчилар ва велосипедчилар бор еди ва тез орада машғулотлар норасмий пойгаларга айланди.
Жек Жонстоун (Жаcк Жоҳнстоне) ва Дон Санаан Дон Шанаҳан) томонидан ўйлаб топилган ва бошқарган, биринчи Миссион Бай триатлони 1974-йил 25-сентябрда 46 нафар спортчи иштирокида ўтказилган. Ушбу сана замонавий қисқа триатлоннинг туғилган куни сифатида нишонланади.

Пойганинг бориши

Сузиш

Биринчи босқич: сузиш

Мусобақалар сузиш билан бошланади. Барча иштирокчиларнинг қирғоқдан, понтондан ёки тўғридан-тўғри сувдан (узоқ триатлонда) оммавий старти мавжуд. Сув ҳарорати паст бўлса (одатда ИРОНМAН триатлон қоидаларига кўра +24,5 ° C дан юқори бўлмаган) қалинлиги 5 мм гача бўлган гидрокостюмларга рухсат берилади. Одатда сузиш сузиш мозламаси ва арқонлар билан тортилган учбурчак маршрут бўйлаб боради. Маршрут узунлигини ҳар бир ўз истагича қисқартириш учун пеналти белгиланади ёки дисквалификасия қилиш мумкин. Спортчилар ўзлари ёқтирган ҳар қандай сузиш услубидан фойдаланишлари мумкин, аммо енг самаралиси еркин (крол)услубидир

Велосипед пойгаси

Сувдан чиққандан сўнг, спортчилар транзит ҳудудида кийимларини алмаштирадилар, велосипедларига ўтиришади, велосипед босқичи бошланади. Озиқ-овқат стансиялари масофа бўйлаб жойлашган, аммо малакали мутахассисларга техник ёрдам кўрсатиш тақиқланади. Қисқа триатлонда одатда анъанавий гуруҳ пойгасида йўл велосипедларидан фойдаланилади, ИРОНМAН триатлонида еса индивидуал велосипед велосипедларига ўхшаш велосипедлардан фойдаланилади.
Халқаро триатлон иттифоқининг йўл велосипедлари қоидаларига кўра, рулга ўрнатилган қисқа "тўшак" дан фойдаланишга рухсат берилади. "Тўшак" тормоз тутқичларининг ўта қисмларини боғлайдиган чизиқдан олдинга чиқмаслиги керак. "Тўшак" нинг ўзида ҳеч қандай чиқадиган қисмларга ега бўлмаслиги керак ёки "тўшак" нинг чиқадиган қисмлари жумпер (пластик қўшимча ёки бир неча қатламли електр лента) билан боғланган бўлиши керак. Тақиқланган узун "тўшаклар", масалан, индивидуал вақт синовлари да велосипедда ишлатиладиганлар. Олдиндаги спортчининг орқасига яшириниш орқали аеродинамикани яхшилаш қобилияти туфайли қисқа триатлонда "драфтинг" дан ҳеч қандай фойда бўлмайди.
Олимпия триатлонида велопойгада яъни спортчилар гуруҳда бўлсагина, драфтингга рухсат берилади,
Иронман драфтинг триатлонида тақиқланади, спортчи олдинги велосипеддан ёки ҳакамнинг машинасидан маълум (тахминан 10-15 метр) масофани босиб ўтиши керак, шунинг учун велосипеднинг аеродинамикасини олиш жуда муҳим бўлади.

Yugurish 

Asosiy qoida shundaki, sportchi oyoqlarida harakat qilishi kerak. 

Bosqichlararo almashish 

Bosqichlararo almashish tartibiga rioya qilish qat’iy tartibga solinadi (suzish -> velosiped -> yugurish). 

Sportchilar boshqa sportchilarga (velosipedlarini tayyorlashda yoki kiyim almashtirishda) xalaqit bermasliklari kerak. Ular velosipedlarni faqat poygadan oldin va keyin o‘zlariga belgilan gan hududda qo‘lda harakatlantirishlari mumkin. Dubulg‘a poyga boshlanishidan oldin qo‘yilishi va velosiped maxsus rampaga yoki buning uchun belgilangan joyga o‘rnatilgandan keyin olib tashlanishi kerak. 

Kiyim almashtirishda yalang‘och ko‘rinish jahon standartlari bo‘yicha tanlov qoidalari bo‘yicha taqiqlangan.

Velosiped haydash bosqichida raqam belgisi sportchining orqa tomonida, yugurish bosqichida - ko‘kragida bo‘lishi kerak. Sportchi har bir bosqich uchun belgilangan vaqt chegarasini o‘tashi lozim bo‘ladi. 

Jazolar 

Musobaqa vaqtida sportchilar bir-biriga xalaqit berishga haqli emas. Agar bu suzish paytida sodir bo‘lsa, unda uning oxirida sportchi 15 soniyaga kechiktiriladi. Agar bu velosiped haydash yoki yugurish paytida yuz bersa, sportchi sariq kartochka bilan ogohlantiriladi. Keyin u to‘xtab, musobaqani davom ettirish uchun ruxsat berilishini kutishi kerak. Xavfli harakatlar yoki takroriy qoidabuzarliklar ro‘y berganda, sportchi unga qizil kartochka ko‘rsatgandan so‘ng musobaqadan chetlashtirilishi mumkin. Bir bosqichda ikkita sariq kartochka avtomatik ravishda qizil rangga aylanadi va sportchi musobaqadan chiqarib yuboriladi.

 

Поделиться