Қояга кўтарилиш

Қояга кўтарилиш (ингл. rock climbing) — бу табиий ёки сунъий релфларга кўтарилишдан иборат спорт тури ва фаол дам олишга киради. Aлпинизмнинг бир тури сифатида пайдо бўлган қояга кўтарилиш бугунги кунда мустақил спорт турига айланди. 2016-йил 3-августда қояга чиқиш спорти ХОҚ томонидан 2020-йилги ёзги Олимпия ўйинларининг Олимпия дастурига киритилди.

Қояга кўтарилишнинг пайдо бўлиши ва ривожланиши

Тоғли ҳудудларни ўзлаштириш ва ҳаётга мослашиш жараёнида инсон томонидан қояли релфларни ошиб ўтиш усули сифатида қояга чиқиш анча узоқ вақт олдин пайдо бўлган. Қояга кўтарилиш утилитар кундалик вазифаларни (ов қилиш, тоғларда енг қисқа йўлларни топиш ва ҳоказолар) ҳал қилиш учун емас, балки ўзига ишонч билдириш, спорт муаммоларини ҳал қилиш яъни ўзига хос тарзда фаол дам олиш ва ушбу спорт тури ХИХ асрда тоғли ҳудудларда пайдо бўлган.
Бўш вақтда қояга кўтарилиш еса Йевропада кенг тарқалди: Германиянинг қояли ҳудудлари (Саксон Швейсарияси, Ситтау тоғлари ва бошқалар), Aвстрия (Тирол Aлп тоғлари), Шотландия, Ирландия, Швейсария ва бошқа мамлакатларнинг қояларини ўз ичига олади.
Aмерика Қўшма Штатларда 20-аср бошларида Ёсемит миллий боғида қояга кўтарилиш вужудга келади ва барқарор ривожлана бошлади.
Дунёда қояга кўтарилиш ривожлангани сари янги ҳудудлар ўрганилди. Ҳозирги вақтда дунёда 2500 дан ортиқ қояга кўтарилиш зоналари мавжуд.
20-асрнинг иккинчи ярмида қояга чиқиш бутун дунёда тан олинган спорт турига айланди, унда мунтазам равишда халқаро мусобақалар ўтказиб келинади.

Поделиться